Mandela: người luật sư nhân quyền

Cuộc đời ông Mandela

1918 Sinh tại Eastern Cape

1944 Gia nhập Đại hội Dân tộc Phi (ANC)

1956 Bị xử tội phản quốc nhưng tòa bác cáo trạng

1962 Bị bắt và xử vì tội phá hoại, án 5 năm

1964 Bị xử lần nữa, nhận án chung thân

1990 Được thả khỏi tù

1993 Nhận giải Nobel

1994 Trúng cử tổng thống da đen

1999 Rời chính trường

Đến thăm nhà tù trên đảo Robben, nơi chính quyền Nam Phi thời kỳ phân biệt chủng tộc đã giam ông Nelson Mandela 18 năm, Tổng thống Hoa Kỳ, Barack Obama bày tỏ cảm xúc rằng đây là một trải nghiệm sâu sắc.

Sau đó, đến thăm Đại học Cape Town, ông Obama phát biểu:

“Nelson Mandela cho chúng ta thấy lòng dũng cảm của một người có thể thay đổi thế giới.”

Tại học đường từng chỉ dành cho người da trắng, ông Obama gặp mặt những sinh viên nhiều màu da, biểu hiện của viễn kiến ‘quốc gia cầu vồng’ mà ông Mandela từng nêu ra và phấn đấu cả đời để Nam Phi đạt được.

Sự nghiệp chính trị của Nelson Mandela, 94 tuổi, người hiện đang trong bệnh viện ở tình trạng rất yếu nhưng ổn định, không chỉ là giai đoạn thắng cử và tự nguyện rời bỏ chính trường, mà còn cả một thời kỳ đấu tranh lâu dài.

Luật sư nhân quyền

Thăm xà lim trên đảo Robben, tổng thống Barack Obama ca ngợi lòng quả cảm Nelson Mandela

Tổng cộng trong cuộc đời nhiều biến động, ông đã bị tù 27 năm và trong những giai đoạn không bị bắt giam hoặc ngồi tù, Nelson Mandela làm luật sư đấu tranh cho các bị cáo người da đen.

Xuất thân từ nông thôn, vài nămn 1942 ông nhận được việc hành chính tại một văn phòng luật sư da trắng có thiện chí cho người da đen làm việc.

Cùng lúc, Nelson Mandela ghi danh học luật bán trú tại Đại học Witwatersrand.

Luôn trung thành với tư tưởng nhà nước và xã hội pháp quyền, và tin rằng đấu tranh bằng con đường pháp lý là cách tốt nhất để thúc đẩy quyền lợi của người da đen, ông Mandela lập ra công ty luật đầu tiên của người châu Phi bản địa vào giữa thập niên 1950.

Cùng Oliver Tambo, người sau trở thành một lãnh đạo của ANC, ông Mandela đã nhận nhiều vụ bào chữa của giới đấu tranh nhân quyền.

Chính quyền apartheid đã dùng nhiều cách để ngăn cản hoạt động của công ty luật nằm tại trung tâm Johannesburg.

Các vụ phá phách, khám văn phòng chỉ là chuyện nhỏ.

Nelson Mandela và cộng sự bị hăm dọa, dọa giết, bị đánh, bắt và bỏ tù nhiều lần trong suốt thập niên 1960.

Chính quyền cũng tìm cách xóa tên ông khỏi danh sách Luật sư đoàn Nam Phi với lý do các hoạt động chính trị của ông thuộc loại ”vi phạm đạo đức nghề nghiệp”.

Nhưng niềm tin của Mandela vào sự công bằng của hệ thống pháp luật, dù bị ảnh hưởng của ý thức hệ chủng tộc, phần nào được củng cố khi một thẩm phán da trắng đã bác bỏ đơn của Hội Luật gia Nam Phi.

Nelson Mandela không chỉ hành nghề luật mà còn vận động cho các hoạt động nhân quyền của người đa den và đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng cho ANC.

Đòi công lý cho người da đen Nam Phi, nhóm công dân chiếm đa số nhưng bị tước các quyền chính trị, kinh tế và quyền sở hữu đất dù họ sống chủ yếu bằng nghề nông, ông cũng thách thức cả hệ thống chính trị apartheid.

Theo luật sư Sir Jeffery Jowell từ Anh và Giáo sư luật Hugh Corder từ Đại học Cape Town, Nelson Mandela trong lần bào chữa cho chính mình bị buộc tội “kích động biểu tình” trước tòa án ở Pretoria năm 1962 đã đặt câu hỏi về tính chính danh của chế độ.

Ông nói:

“Tôi e ngại rằng tôi sẽ không có một phiên tòa công bằng và chính đáng vì bản thân tôi cũng không bị ràng buộc cả về đạo đức và pháp luật bởi một Quốc hội tôi không có đại diện.”

Ông kết thúc bằng lời nói nêu bật tinh thần dân chủ và bình quyền như truyền thống của xã hội châu Phi và “tính luân lý nội tâm” của con người mà theo hệ thống apartheid đã không chấp nhận.

Sau khi lên cầm quyền, ông Nelson Mandela tiếp tục đề cao tinh thần pháp quyền và tuân thủ các quyết định của Tòa Bảo hiến kể.

Hai ông Mandela và De Klerk được giải Nobel Hòa bình vì tinh thần hòa giải

Kể cả khi tòa thách thức quyết định của ông ở cương vị tổng thống trong vụ xử năm 1994 là do Đảng cũ của ông, ANC nêu ra chống lại nghị viện, ông Mandela vẫn tỏ thái độ tôn trọng tòa, lúc này đã thuộc hệ thống tư pháp dân chủ.

Chính quyền của ông Mandela đã lập ra Ủy ban Sự thật và Hòa giải nhằm nói cho hết các vấn đề của xã hội Nam Phi thời apartheid nhưng nhằm hàn gắn, chứ không trả thù những đối thủ chính trị cũ.

Ngày nay, sự nghiệp đấu tranh của ông Nelson Mandela đã trở thành biểu tượng đấu tranh cho nhân quyền toàn cầu, các nhân vật từ phe tả và phe hữu đều có thể rút ra bài học, hoặc lấy cảm hứng từ cuộc đời ông.

Lý do là những gì ông Nelson Mandela nêu ra luôn mang tính phổ quát và vượt lên các lằn ranh chủng tộc, gia cấp, đảng phái và quốc gia.

Thông điệp của ông, cùng lúc, lại mang tính riêng tư cho mọi nhà hoạt động, điều được Barack Obama kể lại khi ông nói rằng cuộc đời Mandela đã khiến ông có dũng khí bước vào hoạt động cộng đồng và hành nghề luật ở Chicago.